Culemborg - Online
Gispen

HOME

De Opening
Kasteeltuin
Brandweer Culemborg
Chat Pagina
Kunst & Cultuur
Monumentendag in Culemborg
De geschiedenis van Gispen
Zwemmen in Culemborg
Onstaan v.d. naam Culemborg
De oorlogsjaren
Elisabeth Weeshuis
Het oude Stadhuis
Een stad vol Historie
Een tweede Culemborg
Culemborg verjongt zijn hart
Interview met Burgemeester van Vugt
Video-Beelden
Met dank aan
Burgemeesters van Culemborg
Er is veel veranderd
Foto's
De geschiedenis van Culemborg
Links

Ook een belangrijk bedrijf in Culemborg is GISPEN...

 
Willem Hendrik Gispen
Geboren: 1890
Gestorven: 1981

Industrieel ontwerper

Na zijn HBS-opleiding bracht Willem Hendrik Gispen enkele bezoeken aan Engeland waar hij in aanraking kwam met de denkbeelden van de `Arts and Craft` beweging. Geinspireerd hierdoor besloot hij zich in 1913 aan te melden voor een studie aan de Academie voor Beeldende Kunsten en Technische Wetenschappen in Rotterdam. Tijdens de Eerste Wereldoorlog staakte hij deze studie en werkte hij enige tijd als volontair bij een architectenbureau.

Op 14 september 1916 nam hij met geleend geld een bestaande smederij over en vestigde hij zich als W.H.Gispen & Co. In deze ouderwetse smidse met een blaasbalg, een aambeeld en een handboormachine wierp hij zich op de ambachtelijke
kunstnijverheid. Weldra kreeg hij van de architect Kromhout, die zijn hoofddocent was geweest, eenopdracht om hekken te maken van een villa in Noordwijk aan zee.

Daarna volgden nog enkele belangrijke orders van architecten. Zo liet de Delftse hoogleraar bouwkunde Evers hem voor zijn Rotterdamse raadhuis het sierhekwerk, radiatorkasten en lampen ontwerpen en uitvoeren. Ook zijn medestudent Van der Vlugt hielp hem in die tijd aan opdrachten, zoals deurhekjes voor een blok woningen en de trapleuningen en orkestbalustrades voor een theater.

De eerste producten die het atelier verlieten waren voor het merendeel geornamenteerde unica in smeedijzer, koper of
brons. Door de serieproductie van Gispens ontwerpen vanaf 1922 werd het ambachtelijke langzaam naar de achtergrond verdrongen.

Het bedrijfje groeit snel en verandert de naam in Gispen`s Fabriek voor Metaalbewerking N.V. Het bedrijf start met twee personeelsleden en heeft in 1921 al 21 man personeel. Gispen houdt zich dan bezig met metaalbewerking, houtbewerking, smeedwerk, koperwerk, bronzen raam- en deurprofielen voor toepassing in winkelpuien en zelfs houten meubelen.

Langzaam maar zeker begon hij zich te oriënteren op de veranderingen in het ontwerpersvak waar moderne, machinale produktiewijzen en eigentijdse materialen steeds meer ingang vond. Hij nam een abonnement op
de stijl en keerde zich af van de kunstnijverheid en het ornament.

Met de Giso lampen in 1926 en de vervaardiging van stalen buismeubilair in 1929 plaatste Gispen zich in de voorhoede van het
functionalisme. Bij hem bleef esthetiek echter het belangrijkste uitgangspunt hoewel hij graag sprak over `kunstloze gebruiksvoorwerpen`.

In 1926 startte Gispen met de productie van de Gisolampen en drie jaar later is Gispen de eerste fabriek in Nederland met de seriefabricage van stalen buismeubilair voor woning- en kantoorinrichting. Bovendien opende Gispen toonzalen in Amsterdam, Rotterdam, Brussel, Parijs, Londen en Nottingham.

Toen hij in 1927 deelnam aan de tentoonstelling `Die Wohnung` in Stuttgart met een Gisolampen-stand ontmoette hij de voorlopers van het internationale
functionalisme. Terug in Rotterdam kwam hij naar buiten met zijn eerste metalen buisstoel die geïnspireerd was op de achterpootloze boogveerstoel van Mies van der rohe en ook verwant was aan de beugelstoel van gerrit rietveld.

Met de opdracht in 1929 om de Van Nelle-fabriek in te richten begon hij met de seriefabricage van stalen buismeubilair voor woningen en kantoren. Vanaf dat moment kwamen het ene na het andere ontwerp uit de fabriek die vijf jaar later naar Culemborg verhuisde. De uitdaging was om buismeubels te maken die er niet uitzagen als `ziekenhuismeubels`, want daar wilde het grote publiek niet aan. Uiteindelijk wist hij met accessoires als papier- en lectuurbakken toch de woning te veroveren.

In 1934 verhuisde Gispen naar Culemborg . Hiermee zette Gispen een koers in van technologische vernieuwingen en schaalvergroting. Met fauteuil no. 412 introduceerde Gispen het
lange model armlegger. Tevens ontwikkelde Gispen een nieuwe productlijn van plaatstalen kantoormeubilair onder de naam Stalachrome.

Ook in de oorlogsperiode zit Gispen niet stil: ter vervanging van de plaatstalen Stalachrome producten produceerde Gispen in de oorlog onder de naam PELKO zogenoemde staalarme meubelen, aangezien de bezetter het gebruik van staal voor andere doeleinden dan de oorlogsindustrie aan banden legde

In 1946 vierde Gispen het 25-jarig bestaan!

In 1949 verlaat W.H. Gispen zijn bedrijf. De bedrijvigheid gaat echter onverminderd voort. In datzelfde jaar introduceerde de firma Gispen het Presidentbureau. De fabriek werd uitgebreid met nieuwbouw. Vanaf 1950 volgden andere ontwerpers, zoals Wim rietveld en André Cordemeyer, W.H. Gispen op. Zij gebruikten materialen als staalplaat en kunststoffen en introduceerden `meubelen voor het eenvoudige interieur`, geheel in de geest van Goed Wonen. De jaren zestig worden gekenmerkt door de fusie tussen Gispen en Staalmeubel bv. Tevens werd de nieuwe fabriek met een voor die tijd moderne lakkerij in gebruik genomen. Tegelijkertijd met het 50-jarig bestaan in 1966 wordt Gispen AZ, het eerste complete meubelprogramma, uitgebracht. Er kwam een einde aan de productie van lampen en woningmeubelen. Gispen richt zich sinds dat moment op kantoormeubilair.

W.H. Gispen ontwierp het model Triënnale 302
nog in 1954. Het werd bekroond tijdens de Italiaanse Triënnale, de drie-jaarlijkse designbeurs. Vandaar deze naam.

Begin jaren 70 beëindigde Gispen zijn carriere als industrieel ontwerper om op 79 jarige leeftijd nog aan de Haagse Academie een studie Grafische
kunst te beginnen.

In 1996 organiseerde het Nederlands Architectuurinstituut te Rotterdam een grote overzichtstentoonstelling `Ontwerpen voor Gispen`. Er ontstond een revival rondom de oude meubelen van Gispen.

In 1997 wordt door Gustaaf Toonen, in het kader van het beheer en behoud van de historie van Gispen, de Stichting Gispen Collectie opgezet. De Stichting heeft in het
museum Elisabeth Weeshuis een permanente ruimte ingericht met zowel achtergrondinformatie rondom het bedrijf en producten vanaf het begin van oprichting tot het heden.

© Mark Peters (2002)